Sulat Baruganan

PAGTAN-AW, PAGTUKI UG PAG-ANALISA BALIK SA PROYEKTONG HYDROPOWERPLANT NGA GINATUKOD SA HEDCOR SA SIBULAN, STA. CRUZ, DAVAO DEL SUR:

Makatabang ba sa mga Lumad ug sa mga katawhan ang Upat (4) ka Bilyong Proyektong Hydro nga pagatukuron sulod sa yutang kabilin sa tribong Bagobo-Tagabawa sa Sta. Cruz?

Kung atong pagatukion og maayo, DILI MAKATABANG ANG MAONG PROYEKTO sa katawhan, gani makadaot kini ug maoy mahimong hinungdan nga padayunong mapuo ang kaliwatan sa mga lumad tungod sa mga mosunod nga mga rason nga nakalatid sa resulta sa pagduki-duki sa Komitibang nagtan-aw nga gimugna sa Munsipyo sa Sta Cruz:


1. Ang Proyekto nga hydro elektrik maka-apekto og kadaot sa kondisyon sa kalasangan ug sa yuta tungod kay ubay-ubay ang mga kahoy sa kalasangan ang maputol aron mahawan ang agianan para sa mga kagamitan para sa pagtukod sa hydro ug kinahanglan mahawan ang dakong lugar para sa mga istruktura nga pagatukuron.

2. Ang Tudaya falls usa ka sagradong lugar sa para sa Tribong Bagobo-Tagabawa tungod kay sa maong lugar man nila ginapahigayon ang ilang tradisyunal nga pag-ampo/ritwal.

3. Ang agas sa tubig sa falls maapektohan subay sa plano nga pagatukurong Weir 1-A pila ka kilometro gikan sa falls kung diin ang dagan sa tubig sa falls i-balhin sa mga dagko nga mga tubo padulong sa penstock ug padulong sa turbine para makahimo og kuryente.

4. Dakong posibiladad sa kakulangon og tubig paghuman sa 20 ka tuig ug walay iskema o plano nga gipakita para sa panahon nga biyaan na nila ang maong lugar.

5. Ang gibutangan sa headpond ”A” giplasatar luyo sa Tudaya Elementary School nga nagadala og dakong kadaut sa lugar ug hulga sa mga teaching staff ug sa mga estudyante kay dili layo ang disgrasya nga sila mahulog dinhi ug kung moawas, daghang kinabuhi ang mawala panahon nga magbaha. Kung adunay kadaot o pag-awas sa headpon ”A”, moresulta kini sa kalit nga pagbaha nga madelikado ang kinabuhi sa katawhan ug uban pang komunidad nga nahimutang sa ubos nga bahin.

6. Ang dakong epekto sa kinaiyahan subay sa kasamtangang giya ug ensaktong pamaagi sa DENR wala gipakita ug wala mapalawmi o mapalawigi sa feasibility study/ pagduki-duki sa proyekto.

7. Ang proyekto nahimutang sa usa ka kritikal nga erya tungod anaa kini sa sulod o sa nataran mismo sa Mt. Apo Natural Park, nga pinuy-anan sa giprotektahang hayop nga Philippine Eagle. Kining lugara usab adunay makasaysayanong tradisyonal nga interes tunogd kay ginapuy-an kini sa mga kulturanhong komunidad. Anaa pud kini nahimutang sa delikado nga mga bakilid nga dili haom butangan og mga istruktura.

8. Ang proyekto mahimong hinungdan sa pagkabanlas sa kayutaan, pagkawala sa natural nga sistema sa kina-iyahan ug pagkadaut sa tinubdan sa tubig nga sa umaabot nga panahon mas makahimo pa og dakong kadaut sa kinaiyan.

9. Pagkawala sa tinubdan sa tubig pinaagi sa paghawan sa mga watersheds nga muresulta sa pagkunhod sa underground o anaa sa ilalom nga tinubdan sa tubig.

10. Ang posibilidad nga mahitabo ang aksidental nga oil spill o pagkayabo sa lana panahong nga nagasurbey nga muresultaa sa pagkahugaw sa mga agi-anan sa tubig.

11. Posibiladad sa fuel spills o pag-usik sa mga gasolina gikan sa mga daskong makinaryas nga muresulta sa paghilo sa tubig, sa kahayupan ug sa mga tawo mismo.

12. Ang mga hugaw(domestic sewage and solid waste) sa tawo ug hugaw gikan sa kontruksyon mamahimong muadto sa mga agi-anan sa tubig.

13. Pagkabulabog sa mga mananap sa kalasangan.

14. ilabihang pagkunhod o pag-hinay sa agas sa tubig sa Suba sa Sibulan ug Tudaya falls.

15. Posibilidad nga pugos pagpahawa sa mga lumulupyo sa erya.

16. Ang mga wala pagsubay(inconsistency) sa balaod sa Municipal Land Use Plan nga nagdeklara nga ang erya usa ka protektadong erya(Protected area).

17. Walay igong mga pamaagi/lakang aron mapabalik ang kaayuhan sa kina-iyahan o sa lugar pag-abot sa panahon nga biyaan na kini kay dili na mapuslan ang tubig.

18. Ang posibiladad nga sirad-an o koralan ang palibot sa lugar sa Tudaya para sa pangseguridad nga katuyuan mamahimong muhikaw sa mga tawo o bisan kinsang tawo nga maka-adto sa Tudaya falls.

19. Ang katawhan sa Davao del Sur dili makabenipisyo sa kuryente nga mahimo sa hydro power plant tungod kay ang kuryente nga makuha sa Tudaya Falls ug Sibulan River idiritso man sa Davao City para mapuno ang kakulangon sa kuryente sa Davao light Power Corp.

Sa kinatibuk-ang pagtan-aw namong mga lumad, walay makuha nga kaayuhan ang katawhang lumad sa maong proyekto. Dili tinuod nga usa kini ka proyektong kalamboan tungod kay wala kiniy ikatabang kanamo. Magbutang hinuon sa dakong kadelikado ang kinabuhi sa mga katawhan tungod sa kadaut nga ibunga niini sa kina-iyahan ug mismo sa kinabuhi gayod sa mga lumad. Nakita sa among han-ay nga dili kalamboan alang sa lumad kundili kalamboan alang lamang sa mga hakog nga kapitalista ang maong proyekto.

BUSA, hugot kaming naga-barog sa among posisyon nga ipahunong sa hinanaling panahon ang clearing operation sa proyektong Hydro Power Plant sa HEDCOR sulod sa among yutang kabilin. Gina-awhag usab namo ang katawhan ilabi na ang mga direktang maapektuhan sa kadaot niining proyekto nga maghugpong kita ug hiniusang maglihok alang sa pagpanalipod sa mga kinabuhi, kabtangan ug kina-iyahan dili lamang sa lumad kundili sa tanang katawhang anaa sa sulod, palibot ug ubos nga bahin niini.

Panalipdan ang Tudaya Falls!
Protektaran ang kinaiyahan!
Depensahan ang yutang kabilin, kulturanhong pagtuo sa tribung Bagobo-Tagabawa!
Ihunong sa hinanaling panahon ang clearing operation, Karon na!

Nahiusahan panahon sa asembliya sa pagkatukod sa Sinu-badan ka Lumad Bagobo Mekatanod(SILUBAME) Enero 3, 2008, Tudaya Elementary